DONDERS BINKHORST PRIJS 2020 VOOR DR. RONALD BIERINGS

Glaucoom: lagere visuele functie bij alle lichtomstandigheden

  • 3 min.
  • Promotie

De Donders Binkhorst Prijs 2020 is toegekend aan aios neurologie dr. Ronald Bierings. Zijn bekroonde proefschrift Insight into light: the influence of luminance on visual functioning in glaucoma beantwoordt een aantal belangrijke vragen over het visueel functioneren van glaucoompatiënten.

In het oogheelkundige promotieonderzoek verenigde Bierings zijn interesse voor natuurkunde en geneeskunde. Het hieruit voortvloeiende proefschrift omvat resultaten van verschillende typen onderzoek: door glaucoompatiënten ingevulde vragenlijsten, natuurkundige metingen, laboratoriumexperimenten en publieksonderzoek waaraan 1.857 vrijwilligers een bijdrage leverden. Onderzoek waarmee hij in de eerste plaats wilde achterhalen of glaucoompatiënten moeite hebben met zien in licht, donker, in overgangen van licht naar donker en omgekeerd.

Symptomatisch

Veel glaucoompatiënten gaven in de spreekkamer aan moeite te hebben met zien in het donker, zonder dat hier in eerdere literatuur aandacht aan werd gegeven. Dat dit daadwerkelijk een symptoom van glaucoom bleek, is volgens Bierings een van de belangrijkste uitkomsten van zijn promotieonderzoek, want het bestaan van deze klacht is met dit onderzoek geobjectiveerd. ‘In vergelijking met personen met gezonde ogen van dezelfde leeftijd hebben zij eerder moeite met zien als het donker wordt.’ De laboratoriumexperimenten en het publieksonderzoek, waarin de visuele functionaliteit als functie van de luminantie werd onderzocht, had nog een belangrijk antwoord. ‘Bij glaucoompatiënten is de visuele functie bij alle lichtomstandigheden lager, ook in de delen van het gezichtsveld die we op basis van de HFA als “gezond” beschouwen. Zien in lage lichtomstandigheden wordt door glaucoompatiënten als het meest hinderlijk ervaren. Zij hebben in een donker huis drie tot zelfs tien keer meer licht nodig voor dezelfde visuele functie, dan personen met gezonde ogen.’ Glaucoom is volgens Bierings eigenlijk geen asymptomatische ziekte. ‘Glaucoom is alléén asymptomatisch bij optimaal licht.’

Publieksonderzoek

Door te reageren op een oproep van Weekend van de Wetenschap die Bierings toevallig zag, kreeg hij toegang tot een grote groep proefpersonen. Tijdens het Weekend zelf is de interesse van de media gewekt en betrokken patiëntenverenigingen brachten het onderzoek onder de aandacht bij de oogheelkundige patiënt. Deze aanpak maakte het mogelijk om het visueel functioneren van 1.857 personen te koppelen aan de hoeveelheid licht die een persoon voor zich ziet, dankzij luminantiemetingen uitgevoerd door de proefpersonen zelf met hun eigen smartphone en een speciale app. 'Een belangrijk aspect dat regelmatig mist in publieksonderzoek is de directe koppeling van de objectieve meting met de subjectieve functie. In dit onderzoek heb ik de gemeten hoeveelheid beschikbaar licht gekoppeld aan de visuele functie, middels een vraag over het vermogen om te zien, die na elke lichtmeting ook moest worden beantwoord door de deelnemer.' Door contact dat Bierings onderhield met de deelnemers, bleven zij actief meten. Hij bracht hen op de hoogte van de voortgang en stimuleerde hen soms specifieke situaties te meten, zoals bij volle maan.

Vervolgonderzoek

De Donders Binkhorst Prijs is voor Bierings de kroon op zijn werk. ‘Het prijzengeld komt ten goede aan de onderzoeksgroep, waar ik zelf geen deel meer van uitmaak, maar er komt vast een staartje. Verschillende promovendi hebben inmiddels doorgebouwd op mijn onderzoek. Zo is er bijvoorbeeld uit de door glaucoompatiënten ingevulde vragenlijst een vraag waarmee goed onderscheid kon worden gemaakt tussen mensen met en zonder glaucoom.
Deze vraag gaat getoetst worden binnen de cohortstudie Lifelines die loopt in de regio Noord-Nederland. Wie weet is het een opstap naar gerichtere diagnostiek op bevolkingsniveau. De onderzoeksgroep zal het prijzengeld in elk geval ten goede laten komen aan de oogheelkundige patiënt.’


Dr. R.A.J.M. Bierings is als arts in opleiding tot neuroloog verbonden aan het LUMC in Leiden. Hij promoveerde op 5 september 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Eerder studeerde hij twee jaar natuurkunde aan de TU Eindhoven. Als arts-onderzoeker heeft hij zich voor het oogheelkundig onderzoek ingezet in de groep van prof. dr. N.M. Jansonius in het UMC Groningen.